Thu hút đầu tư – nghe thì có vẻ là một chuyện vĩ mô, “tầm quốc gia”, nhưng thực tế lại gần gũi hơn chúng ta tưởng. Nó giống như khi bạn mở một quán cà phê nhỏ trong hẻm: muốn khách đến thì không chỉ cần bảng hiệu đẹp, mà còn phải có wifi mạnh, chỗ ngồi thoải mái, nhân viên thân thiện. Quốc gia, địa phương hay doanh nghiệp cũng vậy: muốn nhà đầu tư “rót vốn” thì phải có đủ điều kiện cả về “hình thức” lẫn “chất lượng phục vụ”.
Trong bài này, tôi chia sẻ góc nhìn cá nhân về những giải pháp đã thực hiện để thu hút đầu tư – từ cấp Nhà nước (vĩ mô) đến địa phương và doanh nghiệp (vi mô). Tôi sẽ viết một cách vui vẻ, thực tế, có ví dụ cụ thể, và xen lẫn những quan điểm riêng, để thấy rõ tại sao có nơi thành công hút vốn mạnh mẽ, có nơi thì vẫn “ế ẩm”.
1. Tầm vĩ mô – “quốc gia phải ra dáng quốc gia”
a. Hạ tầng như khung xương của cơ thể
Không có đường sá, điện nước, viễn thông ổn định, thì khó có nhà đầu tư nào mặn mà. Nhìn vào cao tốc Bắc – Nam, sân bay Long Thành, hay cảng biển nước sâu Lạch Huyện, tôi thấy rõ đây chính là “lời mời đầu tư bằng bê tông và thép”.
Một ví dụ dễ thấy: khi tuyến cao tốc Hà Nội – Hải Phòng hoàn thành, không chỉ rút ngắn thời gian đi lại, mà hàng loạt khu công nghiệp dọc tuyến mọc lên, kéo theo FDI từ Nhật, Hàn. Tôi từng trò chuyện với một doanh nhân Hàn Quốc, ông ấy bảo: “Tôi chọn Hải Phòng vì đường đi cảng thuận lợi, hàng hóa xuất đi nhanh và chi phí logistics giảm một nửa.” Đó chính là bằng chứng sống động của việc hạ tầng tốt thì hút đầu tư dễ như… hút khách vào quán cà phê có máy lạnh giữa trưa nắng.
b. Sự ổn định và nhất quán
Nhà đầu tư giống như khách quen: họ ghét bị “treo đầu dê bán thịt chó”. Nếu hôm nay ưu đãi thế này, ngày mai đổi luật, đổi cơ chế, thì chẳng ai dám rót tiền lâu dài. Tôi cho rằng yếu tố ổn định chính sách mới chính là đẳng cấp thực sự.
Ví dụ, Singapore không hẳn miễn thuế 100%, nhưng họ tạo niềm tin tuyệt đối: “luật đã ban thì 10 năm sau vẫn thế”. Chính điều đó khiến họ trở thành điểm đến số một ở châu Á. Việt Nam mình cũng đang cải thiện, nhưng cá nhân tôi vẫn mong sự kiên định và dài hơi hơn.
c. Đầu tư công như “đòn bẩy”
Nếu ví kinh tế như chiếc xe, thì đầu tư công chính là cần đạp ga để xe lăn bánh. Khi Chính phủ đẩy mạnh vốn đầu tư công vào cầu đường, y tế, giáo dục, thì cả nền kinh tế hưởng lợi. Nhà đầu tư ngoại nhìn vào cũng thấy: “Ồ, đất nước này nghiêm túc, dám đầu tư cho tương lai.”
2. Tầm vi mô – “địa phương phải ra dáng chủ nhà”
a. Chính quyền địa phương – tiếp khách bằng nụ cười hay… thủ tục?
Có nơi nhà đầu tư đến, được chính quyền địa phương trải thảm đỏ, làm việc “một cửa, một lần”, mọi việc xong gọn gàng. Có nơi thì ngược lại, thủ tục rườm rà, phải qua 4-5 phòng ban mới được ký giấy.
Một ví dụ điển hình: Bắc Ninh và Quảng Ninh nhiều năm dẫn đầu PCI. Họ không chỉ chờ chính sách trung ương, mà còn “sáng tạo thêm” để hỗ trợ doanh nghiệp. Một bạn tôi từng làm việc ở Quảng Ninh kể: “Chính quyền gọi điện trực tiếp cho doanh nghiệp hỏi: anh có vướng gì không, cần giúp gì thêm không?” Nghe thôi đã thấy khác hẳn tinh thần “anh tự tìm hiểu” ở vài nơi khác.
b. Doanh nghiệp nội địa – cầu nối quan trọng
Nhà đầu tư ngoại luôn cần đối tác bản địa để cung ứng nguyên liệu, nhân lực. Nếu doanh nghiệp trong nước yếu, không đáp ứng được, thì FDI vào cũng khó gắn kết.
Ví dụ, khi Samsung vào Bắc Ninh, họ không chỉ xây nhà máy mà còn kéo theo hàng trăm doanh nghiệp Việt Nam tham gia chuỗi cung ứng. Đây là minh chứng rõ ràng: muốn hút đầu tư chất lượng, doanh nghiệp nội cũng phải “nâng cấp”.
3. Đẳng cấp thật sự nằm ở trải nghiệm
Thu hút đầu tư không chỉ là chuyện tiền bạc, mà còn là trải nghiệm của nhà đầu tư:
- Họ có dễ dàng tìm được thông tin minh bạch không?
- Khi đến làm việc, có được hướng dẫn tận tình hay phải chạy lòng vòng?
- Ngoài chuyện làm ăn, môi trường sống (y tế, giáo dục, văn hóa, giải trí) có đáng để chuyên gia nước ngoài đưa cả gia đình đến?
Tôi thích ví điều này như việc bạn đi du lịch: khách sạn không chỉ cần phòng đẹp, mà còn phải có dịch vụ tốt, wifi mạnh, nhân viên thân thiện. Đầu tư cũng vậy – nhà đầu tư ở lại lâu hay không phụ thuộc nhiều vào trải nghiệm họ nhận được.
4. Góc nhìn cá nhân – thẳng thắn và vui vẻ
Cá nhân tôi thấy, chúng ta đang đi đúng hướng, nhưng chưa thật sự “bật mode đẳng cấp”. Cải cách hành chính đã có, nhưng vẫn còn những “chốt chặn vô hình” khiến nhà đầu tư mệt mỏi. Hạ tầng đang bứt phá, nhưng chỗ thì quá tốt, chỗ thì vẫn ì ạch. Doanh nghiệp nội đã tiến bộ, nhưng nhiều nơi vẫn yếu, chưa đủ sức tham gia chuỗi toàn cầu.
Nếu được góp ý, tôi muốn nhấn mạnh ba điều:
- Chuyên nghiệp hóa trải nghiệm đầu tư: Hãy coi nhà đầu tư như khách VIP, từ bước đầu đến khâu vận hành, mọi thứ phải mượt mà.
- Tập trung chất lượng thay vì số lượng: Không cần quá nhiều dự án FDI nếu họ chỉ tận dụng nhân công giá rẻ. Cái cần là dự án công nghệ cao, gắn bó lâu dài.
- Tạo môi trường sống hấp dẫn: Đừng chỉ nghĩ đến nhà máy, hãy nghĩ đến trường học quốc tế, bệnh viện hiện đại, công viên xanh… để chuyên gia nước ngoài muốn gắn bó.
5. Kết luận
Từ góc độ vĩ mô, các giải pháp như đầu tư hạ tầng, tạo môi trường ổn định đã mang lại hiệu quả. Từ góc độ vi mô, sự năng động của địa phương và năng lực doanh nghiệp nội chính là chìa khóa tạo khác biệt.
Với tôi, thu hút đầu tư không phải là cuộc đua “ai giảm thuế nhiều hơn”, mà là cuộc đua về sự chuyên nghiệp và trải nghiệm đẳng cấp. Khi nhà đầu tư cảm thấy họ được trân trọng, được hỗ trợ thật sự, và nhìn thấy tương lai rõ ràng tại Việt Nam, thì vốn sẽ tự nhiên chảy về, không cần quá nhiều khẩu hiệu.
Tôi tin rằng, một ngày không xa, Việt Nam có thể trở thành “điểm hẹn đầu tư hàng đầu châu Á” – không chỉ vì chi phí rẻ, mà vì chúng ta làm chủ được nghệ thuật tiếp khách ở cả tầm vĩ mô lẫn vi mô.
