Trong chứng khoán, có những chỉ số mà tôi coi là “kim chỉ nam” để lựa chọn doanh nghiệp. Người thì thích nhìn vào EPS, người thì bám chặt PE, còn riêng tôi, có một thứ khá đặc biệt nhưng lại cực kỳ hấp dẫn: backlog. Nghe thì hơi khô khan, nhưng với tôi, backlog giống như một “nồi lẩu” đã được chuẩn bị sẵn — nguyên liệu đầy đủ, nước dùng đã có, chỉ cần bật bếp lên là mùi thơm tỏa ra, khách tự khắc ngồi kín bàn.
Vậy nên khi ai đó hỏi: “Doanh nghiệp nào đang có backlog lớn nhất?”, tôi không chỉ nghĩ đến những con số hàng chục nghìn tỷ khô khan, mà còn nghĩ tới “chất lượng” của backlog đó. Bởi lẽ, không phải backlog nào cũng ngon, có backlog thì no bụng nhưng chẳng bổ, có backlog thì ít thôi nhưng toàn sơn hào hải vị.
Hãy cùng tôi phân tích, dưới góc nhìn cá nhân, vui vẻ, thực tế nhưng vẫn giữ sự chuyên nghiệp và đẳng cấp cần thiết.
1. Backlog là gì? Góc nhìn “đời thường”
Thay vì định nghĩa học thuật, tôi thích hình dung backlog như… đơn đặt tiệc cưới.
- Nếu bạn là chủ nhà hàng và đã nhận 50 hợp đồng cưới cho cả năm, thì dù hôm nay chưa nấu gì, bạn cũng biết chắc mình sẽ có doanh thu đều đều trong tương lai.
- Tương tự, doanh nghiệp có backlog lớn nghĩa là đã ký hợp đồng, chỉ chờ thực hiện. Doanh thu và lợi nhuận tương lai gần như đã “chắc suất”.
Cái hay của backlog nằm ở chỗ: nó phản ánh sức khỏe dòng tiền tương lai, không phải hiện tại. Và trong đầu tư, ai cũng muốn nhìn trước xem “nồi cơm” có sẵn gạo hay không.
2. Ngành nào backlog “khủng” nhất hiện nay?
a. Xây dựng – hạ tầng
Tôi phải dành lời khen cho các doanh nghiệp xây dựng hạ tầng. Chỉ cần trúng một gói thầu lớn, backlog lập tức nhảy lên vài chục nghìn tỷ.
- Coteccons (CTD): Có thời điểm backlog công bố lên tới hơn 20.000 tỷ đồng, từ các dự án nhà ở, khu đô thị và công trình công cộng.
- Hòa Bình (HBC): Dù có lúc khó khăn tài chính, backlog vẫn luôn khủng nhờ hàng loạt dự án cao tầng ở TP.HCM, Hà Nội.
Ví dụ vui: backlog xây dựng giống như bạn nhận một hợp đồng tổ chức 100 đám cưới trong 1 năm. Nghe thì hấp dẫn, nhưng nếu giá thịt gà, giá dầu ăn tăng mà khách không chịu trả thêm, bạn có khi “lỗ vốn nấu tiệc”.
b. Bất động sản khu công nghiệp
Đây mới là “mỏ vàng” backlog.
- Sonadezi Châu Đức (SZC), Kinh Bắc (KBC) hay IDC thường công bố backlog từ những hợp đồng cho thuê đất khu công nghiệp kéo dài 30-50 năm.
- Điểm đặc biệt là, nhà đầu tư FDI thường trả tiền thuê một lần hoặc nhiều đợt, đảm bảo dòng tiền đều đặn và gần như chắc chắn.
Nếu backlog xây dựng giống tiệc cưới, thì backlog khu công nghiệp giống như hợp đồng thuê mặt bằng lâu dài. Khách thuê 10 năm, 20 năm, bạn khỏi lo “ế khách”.
c. Công nghệ và dịch vụ toàn cầu
Nói tới đây, không thể bỏ qua FPT – ông lớn công nghệ Việt Nam. Họ thường công bố backlog vài tỷ USD từ các hợp đồng phần mềm, BPO với khách hàng Nhật, Mỹ, châu Âu.
Khác với xây dựng hay khu công nghiệp, backlog công nghệ thường nhỏ hơn về số tuyệt đối, nhưng lại ổn định và ít rủi ro biến động giá nguyên liệu.
Ví dụ: nếu một tập đoàn Nhật thuê FPT viết phần mềm 5 năm, thì khả năng hủy hợp đồng rất thấp, bởi vì chuyển đổi đối tác công nghệ là cực kỳ tốn kém.
3. Quan điểm cá nhân – ai mới thật sự “đỉnh”?
Nếu nhìn tuyệt đối, doanh nghiệp xây dựng thường công bố backlog cao nhất. Nhưng tôi thì không hoàn toàn bị thuyết phục, vì backlog này “dễ phình, dễ teo”. Một cú chậm tiến độ hay tăng giá nguyên vật liệu, backlog thành gánh nặng ngay.
Ngược lại, tôi thấy doanh nghiệp khu công nghiệp mới là “cao thủ giấu nghề”. Backlog của họ tuy không hoành tráng như mấy chục nghìn tỷ trong báo cáo xây dựng, nhưng lại bền chắc và sinh lợi nhuận đều.
Công nghệ (FPT chẳng hạn) thì lại có cái hay khác: backlog quốc tế, mang tính toàn cầu, giúp họ ổn định dài hạn. Đây giống như bạn không chỉ bán phở ở Việt Nam, mà còn mở chuỗi phở tại Tokyo và New York — backlog có thể không nhiều bằng xây 100 cái chung cư, nhưng độ “xịn” và thương hiệu thì khỏi bàn.
4. Ví dụ thực tế – “nồi cơm” của từng nhóm
- CTD và HBC: nhận backlog vài chục nghìn tỷ, nhưng để “nấu chín” phải cần vốn lưu động lớn, quản lý rủi ro cực kỳ khắt khe. Có backlog mà không có dòng tiền khỏe thì giống như có gạo mà không có nồi cơm điện — vẫn… nhịn đói.
- SZC, KBC: backlog thuê đất 30 năm, khách FDI đã “trả cọc”. Đây là nồi cơm có nắp, có điện, chỉ cần chờ đúng giờ là cơm chín.
- FPT: backlog từ hợp đồng outsource 5 năm với khách hàng Nhật, Mỹ. Đây là kiểu nồi cơm cao cấp, nấu ít nhưng cơm luôn thơm, ít rủi ro.
5. Góc nhìn vui vẻ nhưng thẳng thắn
Cá nhân tôi thấy nhiều nhà đầu tư bị “choáng ngợp” bởi con số backlog khổng lồ trong ngành xây dựng, nhưng quên mất chất lượng mới là quan trọng. Tôi thì thích sự “ăn chắc mặc bền” của khu công nghiệp, và sự “quốc tế hóa” của công nghệ.
Đẳng cấp thật sự không nằm ở con số, mà nằm ở khả năng biến backlog thành lợi nhuận bền vững. Có người khoe backlog 50.000 tỷ, nhưng dòng tiền èo uột; có người chỉ backlog vài nghìn tỷ, nhưng tiền về đều, lãi gộp cao. Với tôi, chắc chắn tôi chọn kiểu thứ hai.
6. Kết luận
Vậy doanh nghiệp nào đang có backlog lớn nhất? Nếu chỉ tính “toàn bộ giá trị hợp đồng”, thì các ông lớn xây dựng, hạ tầng đang dẫn đầu. Nhưng nếu tính backlog chất lượng, bền vững và ít rủi ro, thì tôi nghiêng hẳn về khu công nghiệp (SZC, KBC, IDC) và công nghệ (FPT).
Ở góc độ cá nhân, tôi không bị hấp dẫn bởi cái “nồi cơm to nhất”, mà tôi thích cái “nồi cơm ngon nhất, chắc chắn chín và ăn được lâu dài”. Và theo tiêu chí đó, tôi tin rằng doanh nghiệp khu công nghiệp và công nghệ mới chính là những cái tên đáng chú ý khi bàn về backlog hiện nay.
Nói vui một chút: backlog không phải để khoe, mà để ăn. Và khi chọn cổ phiếu, tôi cũng muốn ăn được cơm thơm chứ không phải nhìn nồi cơm to mà bụng vẫn đói.
